Klimaviðgerð 2024: Til ber nú at søkja

Klimaviðgerð 2024: Til ber nú at søkja

Í samband við at Giktafelag Føroya og Føroya Psoriasisfelag hava fingið játtan til at senda fólk í klimaviðgerð, ber nú til at søkja um hesa viðgerð fyri 2024.

Um ferðina:

Talan er um eitt intensivt venjingartilboð, sum fer fram undir bestu klimatisku viðurskiftum, á einum viðgerðar- og venjingardepli í Kroatia.

Les um viðgerðardepilin við at trýsta á leinkið her.

Vit vænta at farið verður úr Føroyum sunnudagin tann 16. juni, við heimferð mánadagin 15. juli.

Soleiðis søkir tú:

  • Prenta umsóknarblaðið úr, tak tað við til egnan kommunulækna. Umsóknarblaðið kann takast niður niðast á hesari síðuni.
  • Hjá kommunulæknanum verður umsóknarblaðið útfylt.
  • Send útfylta umsóknarblaðið til visiterandi læknan.

Teldupostadressan er at finna í umsóknarblaðnum, og umsóknarfreistin at senda til visiterandi læknan er sunnudagin 17. mars 2023 kl. 12.00.

Umsøkjarar fáa svar umvegis teldupost. 

Í mun til í fjør, er játtanin hækkað við 500.000 fyri hvørt felag, og tí kunnu fleiri væntast at fáa pláss í hesum umfarinum. 

Vit viðmæla øllum at søkja, sum meta seg hava tørv á klimaviðgerð.

Umsóknarblað fyri 2024

Margit Stórá, landsstýriskvinna

Setanarrøða hjá landsstýriskvinnuni til 75 ára hátíðarhaldið

Landsstýriskvinnan

Setanarrøða hjá landsstýriskvinnuni til 75 ára hátíðarhaldið

Allarfyrst fari eg at ynskja Giktafelag Føroya hjartaliga tillukku við 75 ára degnum, sum var 22. august í ár.

Síðani fari eg at takka tykkum fyri, at tit hava boðið mær her í dag. Tað er ein heiður fyri meg at fáa høvið at seta hetta almenna tiltakið, sum tit skipa fyri í sambandi 75 ára dagin.

Giktafelag Føroya er eitt áhuga- og sjúklingafelag, sum hevur sjóneykuna á, at gera umstøðurnar hjá fólki við gikt betri.

Tá eg skal minnast afturá, nær eg sjálv fyrstu ferð hoyrdi um gikt, so havi eg nokk verið smágenta, har omma, sum annars ikki gramdi seg, tosaði um, at nú var kalt í veðrinum og tað merkti hon væl á giktini. Eg helt tá, at gikt var nakað sum bara gamlar ommur høvdu, og bara tá tað var kalt. Seinni, sum størri smágenta, upplivdi eg, at ein vinkona hjá eini mostur míni, gjørdist rættiliga sjúk og merkt av liðagikt, sum var nakað heilt annað enn tað sum omma hevði.

Arbeiðið hjá Giktafelagnum er ikki bara við til at betra um umstøðurnar hjá limunum. Arbeiðið hjá tykkum varpar ljós á giktaøkið, og er við til at geva samfelagnum eina betri fatan av hvat tað vil siga, at hava gikt. Og er harvið eisini við til at skapa størri tolsemi um giktaøkið og við teimum, sum hava gikt.

Áhuga- og sjúklingafeløg hava stóran týdning í samfelagnum, við at umboða limirnar og teirra áhugamál og avbjóðingar.

Týdningurin kann neyvan yvirmetast. Feløgini eru við til at styrkja fólkaræðið, menna sosialar broytingar og at tryggja, at smáir og viðbreknir bólkar verða hoyrdir.

Harumframt hevur arbeiðið sum áhuga- og sjúklingafeløg gera, eisini við sær, at tað framhaldandi verður varpað ljós á tey økini, sum feløgini umboða. Hetta hevur stóran týdning fyri framhaldandi gransking og menning innan økini.

Feløgini virka eisini sum bindilið millum borgararnar og okkum politikarar, sum skulu taka avgerðirnar. Bólkar, sum annars høvdu havt trupult við at blíva hoyrdir, fáa eina rødd og verða hoyrd í almenna kjakinum. Til gagns fyri limirnar í felagnum og samfelagið sum heild.

Vit, politikarar og áhugafeløg eru samd um málið, nemliga at bøta um viðurskiftini hjá fólki við gikt. Kanska eru vit ikki altíð samd um vegin til málið. Men í góðum dialogi kunnu vit altíð vinna fram á leið.

Tað er ymiskt hvussu giktsjúkan rakar fólk. Tilsamans eru milliónir av fólkum rakt av giktsjúku á ein ella annan hátt.

Hetta hevur eisini við sær, at gjøgnum árini er nógv vitan um giktsjúkur fingið til vega, og nógv hevur verið granskað á økinum. Síðan farið var undir at viðgera fyri giktasjúkur, eru fleiri viðgerðarmøguleikar mentir og viðgerðin er eisini vorðin munandi betri gjøgnum árini.

Tað er at fegnast um, at viðgerðir alsamt gerast betri, og at fleiri kunnu liva væl og vera virkin á arbeiðsmarknaðinum, hóast giktsjúku. Eg haldi, at vit øll kunnu vera samd um, at tað hevur stóran týdning, at sjúklingar í Føroyum fáa ta bestu viðgerðina, sum vit, sum samfelag hava møguleika at veita.

Tá avgerðir verða tiknar, er umráðandi, at avgerðirnar eru vísindaliga grundaðar, og at viðgerðar-mannagongdirnar innan avvarðandi øki verða fylgdar. Tá ið nýggjur og ofta slóðbrótandi heilivágur kemur á marknaðin, er kostnaðurin í ávísum førum sera høgur fyrstu árini. Men eftir nøkur ár, tá ið
fleiri framleiðarar sleppa á marknaðin, og kapping kemur á økinum, gerst prísurin eisini meira rímiligur, hóast viðgerðin er tann sama.

Vit kunnu ikki koma uttanum, at kostnaðurin fyri fleiri av viðgerðunum á økinum, eisini er sera høgur. Tað er ikki bert á giktaøkinum, men eisini á øðrum økjum. Hetta evnið hevur verið á breddanum í nógvum londum seinastu nógvu árini, og er tað framvegis.

Politikarar og samfelagið sum heild, kunnu koma í eina tvístøðu, tá pengar skulu raðfestast. Serliga er tað prísurin á heilivágnum, sum ofta fyllur nógv.

Í Føroyum hava vit síðani 2011 havt eina játtan á fíggjarlógini til serstakan sjúkrahúsheilivág, sum millum annað eisini fevnir um útreiðslur til giktaheilivág.

At vit hava eina játtan til serstakan sjúkrahúsheilivág, hevur við sær, at útreiðslurnar til tann dýra sjúkrahúsheilivágin verða sjónligari fyri politikarum, eisini tá tørvur er á at økja
játtanina.

Tað er eisini umráðandi, at vit varpa ljós á møguleikarnar at fyribyrgja sjúkur. Eisini giktsjúkur. Vit vita, at tað eru fleiri vandafaktorar, sum eru tengdir at lívsstíli, ið hava stóran týdning í mun til at gerast sjúk av summum av giktsjúkunum.

Fyribyrgjandi átøk hava eisini stóran týdning í mun til at tálma sjúkuteknunum innan allar sjúkur.
Tað er mín vón, at vit øll kunnu raðfesta fyribyrgingina meira frammalagað enn vit higartil hava gjørt.
Tað hevur stóran týdning framhaldandi at raðfesta nýggjar viðgerðarmøguleikar. Giktasjúkur hava stóra ávirkan á hvønn einstakan sjúkling. Pína, avmarkaður førleiki og verri
lívsgóðska eru nakrar av avbjóðingunum hjá fólkum við gikt.

Tað er okkara ábyrgd sum samfelag, at lætta hesa byrðu so nógv sum gjørligt.

Viðgerð fyri gikt er ment nógv, men tað er heilt vist, at tað framhaldandi er nógv, sum fer at kunna gerast betri. Vit skula framhaldandi eggja til gransking og menning av nýggjum viðgerðum. Vit skulu styrkja serlæknaøkir innan Sjúkrahúsverkið við heilsustarvsfólkum og tøkni. Vit skulu eisini styrkja kunningina um giktasjúkur, og vit skulu tryggja, at øll hava somu atgongd til tær neyðturviligu viðgerðirnar.
Umframt menningina av viðgerð fyri gikt við heilivági, kunnu vit framyvir eisini vænta okkum, at fólk við gikt, eins og á øðrum serøkjum, eisini fara at fáa størri gagn av tøkniligu menningini.

Loysnir sum eitt nú telemedisin og tele-endurvenjing kunnu gera tað møguligt hjá fólki, at fáa atgongd til røkt og venjing frá serfrøðingum, uttan at skulu ferðast langa leið.

Eisini kunnu vit vænta okkum, at vitlíki framyvir fer at vera við til, at kunna spáa um sjúkugongdir og at eyðmerkja hvørjir viðgerðarmøguleikar eru best í hvørjum einstøkum føri.
Persónliga tillagað viðgerð, tað vil siga, viðgerð sum er tillagað tann einstaka, grundað á millum annað ílegur og sum verður rópt persónlagað viðgerð – ella persónlagað medisin – er eitt økið, sum eisini er í stórari menning. Í Føroyum verður arbeitt við at fyrireika umstøður og undurstøðukervið til betri at kunna veita persónlagaða viðgerð í heilsuverkinum.

Nýtt Fólkaheilsustýrið er skipað, og farið er undir at menna og skipa stovnin til millum annað at veita heilsufakliga ráðgeving og vegleiðing, sum er tillagað føroysk viðurskiftir og umstøður.
Farið er undir arbeiðið við at gera eina sokallaða dimensioneringsætlan, sum er ein serlæknaplanlegging fyri Føroyar. Tað vil siga, ein ætlan skal gerast, sum skal lýsa og
meta um hvørjar heilsufakligar førleikar føroyska heilsuverkið hevur tørv á frameftir.

Farið verður eisini undir at fyrireika Sjúkrahúsverkið til universitetssjúkrahús. At Sjúkrahúsverkið verður universitetssjúkrahús, kemur sjúklingunum í Føroyum til góðar. Gransking vísir, at sjúkrahús sum raðfesta, at teirra heilsustarvsfólk fáa umstøður og tíð til gransking og undirvísing, veita betri sjúklingaviðgerð. Harumframt eru sannlíkindini størri fyri, at granskað verður meira í
serføroyskum viðurskiftum, tá ið granskingin fer fram í Føroyum.

Útlitini fyri framtíðina eru góð. Við vón um framhaldandi menning innan eitt nú persónlagaða viðgerð, nýggja framkomna tøkni, og einum vilja til at lætta byrðuna fyri bæði tann einstaka sjúklingin og fyri samfelagið, kunnu vit skapa eina betri framtíð fyri tey, sum hava giktsjúku.

Lat okkum í felag arbeiða fyri, at eingin skal líða óneyðugt, og at tað skal vera ein fyrimunur fyri alt samfelagið, at arbeitt verður við heilsumennandi átøkum.

Til seinast vil eg venda aftur til tykkara í Giktafelagnum, og endurtaka hvussu stóran týdning arbeiðið hjá tykkum hevur, bæði fyri limir tykkara og fyri samfelagið sum heild. Tit eru við
til at gera okkara samfelag meira rættvíst og fevnandi. Eg vil takka tykkum fyri tykkara stóra íkast.
Enn einaferð hjartaliga tillukku við teimum 75 árunum.

Framhaldandi góðan dag og góða ráðstevnu.

Takk fyri

Giktafelag Føroya 75 ár

Skrá fyri 75 ára haldið

Skrá fyri 75 ára haldið

12:00: Vælkomin
Rógvi Ólavsson, orðstýrari

12:05: Setan
Margit Stórá, landsstýriskvinnu í heilsumálum 

12:15: Formaðurin hevur orðið
Terji Beder, formaður í Giktafelag Føroya

12:25: Børn og gikt
Absalon Eysturoy, barnalækni

12:50: FarGen: Gransking innan gikt og aðrar sjúkur í Føroyum
Noomi O. Gregersen, granskari

13:15: Steðgur
Lagkøka og drekkamuður

14:00: Gikt og venjing
Niklas Reginsson, fysioterapeutur

14.25: Náttúruterapi og pína
Vár Næs, náttúru- og kropsterapeuti

14.50: Sjúka, brek og tilknýti til arbeiðsmarknaðin
Regin Berg, stjórnmálafrøðingur

15:15: Steðgur við ábiti
Jens Marni Hansen spælir tónleik

16:00: Fakligt pallborðskjak
Evni: Fyribyrging, viðgerð, lívsgóðska og tilknýti til arbeiðsmarknaðin

16.45: Undirhald
Bill Justinussen undirheldur

17:00: Politikt pallborðskjak
Evni: Fyribyrging, viðgerð, lívsgóðska og tilknýti til arbeiðsmarknaðin

17:45: Samanumtøka
Rógvi Ólavson, orðstýrari

18:00: Tiltakið endar
Terji Beder, formaður í Giktafelag Føroya

Giktafelag Føroya 75 ár

Giktafelag Føroya 75 ár

Giktafelag Føroya 75 ár

Í samband við at Giktafelag Føroya tann 22. august 2023 gjørdist 75 ár, verður hervið bjóðað til almenna giktaráðstevnu, har borgað verður við áhugaverdum og upplýsandi fyrilestrum, fakligum og politiskum pallborðskjaki og góðum undirhaldi.

Tiltakið verður hildið í Lívdini í Hoyvík, leygardagin 4. november 2023, frá kl. 12 til 18.

Tiltakið er ókeypis og er ætlað øllum við áhuga fyri gikt og í tí føroyska giktaøkinum.

tiltakið á facebook, har viðkomandi dagføringar verða lagdar út.

 

Vingarliga heilsan

Giktafelag Føroya

Vár Næs

Nei og ja við sama lag

Vár Næs

Nei og ja við sama lag

Vár Næs, Psykomotoriskur- og Náttúruterapeutur

07.09.2023

Eg ynski við hesari greinini at varpa ljós á, at tað er týdningarmikið at vita nær ein skal siga ja og nær ein skal siga nei fyri at passa uppá sína egnu heilsu. Tað krevur orð, dirvið og styrkið at seta egin mørk, og tað tekur tíð, tár og tolsemi at læra egin mørk at kenna. 

Tað er týdningarmikið at taka sína heilsu í álvara, bæði kropsliga, sálarliga og sosialt. Tá ein fær staðfest kroniska pínu, kann tað kennast sum at missa fótafestið eina løtu, tí kroppurin hevur fingið valdið. Vit kunnu ikki annað enn læra okkum at lurta eftir kroppinum, og taka okkum av kroppinum best til ber. Eitt lív við kroniskari pínu hevur við sær eitt stórt tilveruskifti, ið kann ávirka aðrar partar í lívinum, sum eitt nú at finna orku til gerandis uppgávur, arbeiði, at venja, hitta vinfólk, familju og at liva upp til samfelagsnormar. 

At liva við kroniskari pínu kann vera tungt og møtimikið, tí sum nevnt henda tað nógvar broytingar í tilveruni. Umframt sjálva pínuna, sum ein dagliga skal læra at rúma og liva við, so skal ein samstundis skipa seg av nýggjum, og ikki minst rúma, at onnur ikki skilja ein til fulnar og tey val, ið verða tikin. Tað kann vera torført at passa inn í samfelagsnormarnar, og tað býr eitt stórt arbeiði at skapa sær sín egna lívsstíl, ið passar til livistøðuna við kroniskari pínu. Hetta krevur, at ein má læra sín egna kropp at kenna, og at seta orð á tey tekin, ið kroppurin fortelur einum, og tað krevur eisini eina innaru styrki at siga ja og nei fyri at passa uppá sína egnu heilsu. Men hvussu ger man tað?

“Sterkari kropstilvitan kann hjálpa einum at varðveita eina góða heilsu, og at megna gerandisdagin út frá teimum førleikum ein hevur íborið”
Vár Næs
Vár Næs
Psykomotoriskur- & Náttúruterapeutur

Sum psykomotoriskur terapeutur og náttúruterapeutur, arbeiði eg við at skapa kropsligar upplivingar, millum annað í náttúruni, við tí fyri eyga at styrkja kropstilvitanina hjá tí einstaka. Her er fokus á at røra kroppin og at stimulera allar sansir, so vit gerast betur til at skilja tekini, sum kroppurin fortelur okkum, og tann vegin gerast betur til at merkja eftir, hvat kroppurin tørvar her og nú. Tann avgerðin ein tekur her og nú, kann hava stóra ávirkan á kroppin í framtíðini, tí hóast tað kennist fínt í løtuni, kann tað koma ein kraftig pína seinni ella brestandi eftir nøkrum døgum. Tá kann tað vera gott at vera tilvitandi um, hvat kroppurin megnar og ikki megnar. Tað kann vera so einkult sum at kenna svongd, kulda, hita, møði ella gleði, til at føla eftir nær neyðugt er at taka sær pausur í gerandisdegnum, til at koma nærri at tí sum er orkugevandi heldur enn at koyra í ring við tí sum er orkukrevjandi og stressandi. Við at gerast betur vitandi um, hvat kennist væl og hvat kennist minni væl, koma vit nærri at tí, sum kroppurin megnar, tørvar og hevur av møguleikum. Við hesum kunna evnini styrkjast til at deila orkuna betur út yvir dagin og geva pláss fyri tí sum gevur lívsgóðsku. 

Sterkari kropstilvitan kann hjálpa einum at varðveita eina góða heilsu, og at megna gerandisdagin út frá teimum førleikum ein hevur íborið. Tað gerst við eitt sjónligt í kroppinum, tá tað henda stórar broytingar í lívinum, sum eitt nú at liva við kronsikari pínu. Hetta kann millum annað vera at gerast stívur í kroppinum, uppliva spenningar í vøddunum, pínu í liðunum, svøvntrupulleikar, høvuðpínu, tunglyndi, møði, angist og óró. Av og á er tað lættari at leita sær vekk frá hesum symptomum, heldur enn at fyrihalda seg til symptomini. Men tá vit fyrihalda okkum til støðuna og gera kropsligar venjingar í eitt nú náttúruni kann kropstilvitanin styrkjast, og tað kann gerast lættari at viðurkenna støðuna, og harvið finna ella endurfinna teir førleikar, ið kunna hjálpa einum at liva eitt gott og innihaldsríkt lív við kroniskari pínu. Hetta kann vera ymiskt virksemi saman við øðrum, ið heldur kropp og sinn virkið á ein jaligan og innihaldsríkan hátt. 

“At siga ja til sína egnu heilsu er at taka sítt egna lív í álvara”
Vár Næs
Vár Næs
Psykomotoriskur- & Náttúruterapeutur

Tað kann vera tíðarkrevjandi at ansa eftir síni egnu heilsu. Fyri nøkur kann tað kennast torført at velja seg sjálvan til fram um onnur og annað virksemi. Men at siga ja til sína egnu heilsu er at taka seg sjálvan í álvara, og tá gerst tað lættari at vera nakað fyri onnur. 

Møguleikin fyri at siga ja ella nei eigur altíð at vera til staðar. Tað eigur at vera líka nógv okey at siga nei, sum tað er at siga ja, og at siga ja líka nógv sum tað er okey at siga nei. Men hetta kann vera avbjóðandi tí at tað ofta merkir, at okkurt ella onkur verður valdur frá, ella eisini býr tað ein ótti fyri, at ein sjálvur missur nærleika við tey ein er góður við. 

Tá ið ein livir eitt lív við kroniskari pínu, er tað serliga av týdningi at læra, at tað er líka gott at siga nei sum tað kann vera at siga ja. Tí tá vit læra at siga nei, er tað eitt tekin um, at vit koma nærri at tí, sum okkara egni kroppur tørvar og ynskir, og tá byrja vit at siga ja til okkara egnu heilsu og okkara egna lív, byrja vit at hugleiða yvir, um vit í veruleikanum hava hug til hetta ella hatta. Tá er bara eftir at styrkja dirvið til at halda fast í búkkensluni, og síðani liva eftir tí, sum innast inni kennist rætt fyri ein sjálvan.

“Psykomotorisk amboð saman við náttúruni kann vera ein hjálp og stuðul til at fóta sær í nýggju tilveruni við kroniskari pínu”
Vár Næs
Vár Næs
Psykomotoriskur- & Náttúruterapeutur

Tað kann vera avbjóðandi at finna fótafestið aftur tá ein skal læra at liva við kroniskari pínu. Tað er bert tann við kroniskari pínu, ið kann ráða yvir egnari tilveru og skapa góða lívsgóðsku við pínuni. Tað finnast tó ymiskar tænastur, ið kunna lætta um pínuna, og ein teirra er psykomotorisk terapi saman við náttúruni. 

Náttúran er skiftandi eins og okkara egnu tankar og kenslur. Tá ið tú finnur eitt trygt stað í náttúruni, sum tú kanst venda aftur til, so kann tað kennast sum eitt trygt stað at vera, tí náttúran er har við tað sama og stuðlar tær og dømir teg ikki. Her er pláss fyri, at alskins tankar og kenslur kunna koma og fara eins og náttúran rúmar sól, regni og vindi. 

Ikki er tað neyðugt at eiga pengar fyri at linna pínuna úti í náttúruni. Hóast psykomotorisk terapi ikki er ókeypis, so kann tað vera ein góð íløga, tí amboðini hóska ótrúliga væl saman við náttúruni. Náttúran er ókeypis, tøk og kann vera stuðlandi eins og ein terapeutur kann vera. Psykomotorisk amboð, ið styrkja kropstilvitanina, kunna hjálpa einum at vera í náttúruni á ein hátt, har vit brúka minst møguliga orku og samstundis kunnu samla nýggja orku og nýtt yvirskot. Amboðini kunna til dømis vera uppmerksemisvenjing, róligar rørslur, styrkivenjing, andadrátsvenjingar, hugleiðing og skriviverkstaður. Tá ið kroppurin hevur lært hesi amboð, nýtist tað ikki at hava við sær fíggjarligar útreiðslur at røkja egnu heilsu síni. 

Ímynda tær at tú gongur tær ein túr úti í náttúruni. Tú upplivir pínu og nógvar tankar. Ímeðan tú gongur kennist tað sum at pínan og tankarnar fylla minni og minni. Kroppurin gerst heitur, liðini gerast meira smidlig og vøddarnar styrkjast. Tú gerst samstundis upptikin av vøkru umstøðunum, fuglaljóðinum, veðrinum og djóralívinum. Tú nærkast nú havinum og setir teg á ein stein og so hendur tað: Tað spontana uppmerksemi. Friðurin. Pausan. Tankarnir gerast meira klárir, og tað verður meira sjónligt um svarið skal vera ja ella nei.

 

Vár Næs 

Psykomotoriskur Terapeutur & Náttúruterapeutur 

Starvast við Recovery og rehabilitering

FarGen 2

Innbjóðing til FarGen 2

FarGen 2

Innbjóðing til luttøku í FarGen 2

FarGen 2 hevur verið í gongd við at útvega luttakarar til ílegugransking í Føroyum í eitt ár. Málið er at fáa 3.500 luttakarar, og komið er nú hálva leið. Áhugin fyri at luttaka er stórur, men tørvur er á fleiri luttakarum við ávísum sjúkum, sum hava høgan títtleika í Føroyum, m.a. spondylartropati ( Morbus Bechterew, psoriasis- enteropatisk- ella reaktiv gikt). Fólkaheilsustýrið metir tað tískil vera viðkomandi at kunna limirnar í hesum bólkinum um FarGen og bjóða tykkum at luttaka í verkætlanini.

Málið við FarGen 2 er at savna tilfar og fáa kanningar í lag, sum kunnu menna persónlagað medisin. Persónlagað medisin byggir m.a. á vitan um ílegurnar hjá tí einstaka. Hetta letur upp fyri at málrætta viðgerðina í størri mun, so heilivágurin virkar á besta hátt. Í hesum sambandi kannar FarGen 2 fýra sjúkur í Føroyum: tarmbrunasjúku, diabetes, blóðtrýst og ávísar giktsjúkur (spondylartropati). Málið er at eyðmerkja ílegur og onnur lívfrøðilig mát, sum kunnu vera orsøkin til hesar sjúkurnar í Føroyum.

Fyri at kunna fremja hesar kanningar í FarGen-høpi er tørvur á um 175 luttakarum við staðfestari giktsjúku (spondylartropati). Kanningarnar verða gjørdar sum sonevndar case-control-kanningar, har ílegu- og heilsudátur hjá einum sjúkubólki verða samanbornar við dátur hjá einum bólki av frískum fólki, hetta fyri at vita, um til ber at staðfesta munir ella ávís mynstur í dátunum. Dáturnar hjá øllum luttakarum eru navnloyndar, tvs. at granskarar vita ikki, hvør eigur dáturnar, teir arbeiða við.

Um tú hevur hug til at luttaka í FarGen, heita vit á teg um at lesa kunningartilfar og svara einum spurnablaði um eitt nú tína bakgrund, lívsstíl og heilsu. Hesi eru tøk á síðuni hjá Fólkaheilsustýrinum á Vanganum ella á heimasíðuni hjá FarGen: https://www.fargen.fo/fo/luttakarar/soleidis-luttekur-tu/. At enda skalt tú møta til kanningar. Kanningarnar fevna um at lata eina blóðroynd til ílegukanning og biokemiskar kanningar (stoffskifti, blóðsukur, kolesterol o.a.), nøkur kropslig mát umframt máting av blóðtrýsti, lungna- og eygnavirkni. Aldursmarkið er 18 ár.

 

Tú kanst bíleggja tíð til kanningar á kanning.fargen.fo

FarGen 2 er eitt samstarv millum Fólkaheilsustýrið, Sjúkrahúsverkið, Københavns Universitet, Ríkissjúkrahúsið og amerikansku fyritøkuna, Variant Bio. Meira fæst at vita á www.fargen.fo

Undirskriftsinnsavnanin send Fíggjarmálaráðnum

Undirskriftainnsavnanin send Fíggjarmálaráðnum

Í samband við undirskriftsinnsavnanina, sum Giktafelagið hevur staðið fyri, um at fáa giktalækna Pero Soré aftur í starv, hevur landsstýriskvinnan í heilsumálum, Margit Stóra, sent felagnum eina skrivliga fráboðan. Svarið var felagnum í hendi tann 23. juni.

Í skrivinum verður sagt, at Aksel V. Johannesen, løgmaður, hevur gjørt av, at landsstýriskvinnan í fíggjarmálum, Ruth Vang, skal taka sær víðari av viðgerðini av málinum um at seta Pero Soré aftur í starv.

Orsøkin er tann, at landsstýriskvinnan í heilsumálum metir seg vera ógegniga at viðgera málið.

Undirskriftirnar liggja sostatt í Fíggjarmálaráðnum, har tað verður viðgjørt, og vit lata frætta meira, tá ið felagið fær svar frá Fíggjarmálaráðnum.

Undirskriftsinnsavnanin, um at fáa giktalækna Pero Soré aftur í starv, var skipað frá 29. mai til 16. juni og í hesum tíðarskeiði komu 532 undirskriftir inn frá borgarum, sum valdu at stuðla felagnum í hesum máli. Undirskriftainnsavnanin varð handað landsstýriskvinnuni í heilsumálum tann 16. juni.

Les meira um undirskriftainnsavnanina.

Giktafelag Føroya

FÓLK, SUM LIVA VIÐ GIKT, SKULU VENJA SO HART TEY MEGNA

FÓLK, SUM LIVA VIÐ GIKT, SKULU VENJA SO HART TEY MEGNA

Niklas Reginsson, fysioterapeutur, NB Fysioterapi

26.06.2023

Í hesari greinini fari eg at varpa ljós á, hvussu eg vegleiði fólki við liðagikt, í sambandi við likamliga venjing. Fólk við liðagikt eru í øktari risiko fyri at fáa fleiri lívsstílssjúkur. Sum fysioterapeutur kenni eg tað sum mína skildu, at venjingin, ið fólk fáa frá mær, hevur ein nóg høgan intensitet, og at eg saman við persóninum við gikt, finni tað venjing, ella aktivitet, sum viðkomandi kann binda seg til í so langa tíð sum til ber; ja, helst alt lívið.

Fólk við kroniskari sjúku, so sum liðagikt, kunnu hava sera góðan ágóðan av venjing. Venjing kann niðurseta risiko fyri at fáa eitt ótal av lívsstílssjúkum, men kann eisini betra um nøkur av teimum symptomunum, ið sjúkan hevur við sær. Venjing eigur sostatt at vera ein berandi partur av einari heildarviðgerð, til ein persón, ið hevur liðagikt. Tó síggja vit heldur sjálvdan, at fólk við gikt hava bindindi til at venja støðugt og nóg hart. Tað er har fysioterapi skal spæla ein leiklut í viðgerðini. 

Tað er uppgávan hjá fysioterapeutinum, at finna røttu mongdina av venjing, at finna rætta venjingarhættin, og eisini at finna fram til innaru motivatiónina hjá tí einstaka persóninum við gikt. 

Liðagikt ger teg kropsliga óvirknan

Í dag síggja vit, at fólk, ið fáa staðfest gikt, fáa heilivág, sum í nógvum førum ger, at fólk við gikt hava færri symptomir og minni pínu, enn fólk høvdu í gomlum døgum. Avbjóðingin er heldur tann, at fólk við gikt kenna eitt ávíst máttloysi í gerandisdegnum, og at hetta ”orku-trotið” er trupult at sleppa av við. Tað er eisini sálarliga hart at venja seg við, og viðurkenna, at ein nú hevur eina kroniska sjúku, ið fer at vera ein partur av samkensluni restina av lívinum.

Hetta kann m.a. vera orsøkin til, at fólk við gikt eru meira óvirkin enn fólk uttan gikt. Tøl úr londunum kring okkum siga, at heili 89% av fólki við inflammatoriskari giktsjúku, lúka ikki tilmælini til kropsliga rørslu. Hesi tølini eru sera óheppin, tí fólk við gikt hava størri risiko fyri at fáa osteoporosu, tunglindi, astma v.m, samstundis við at vit í dag vita, at venjing kann hava eina fyribyrgjandi effekt ímóti hesum sjúkum.

At fáa fólk við kroniskum sjúkum til at venja støðugt, tikist vera tann størsta avbjóðin. Tí er tað sera umráðandi, at øll ikki fáa somu konditións- og styrkivenjingar, men at fysioterapeuturin sær tað heila menniskja, og dugur at leggja eina langtíðarætlan, ið samsvarar við hvat hvør einstakur ynskir, megnar og tímur. Hetta ger tað meir sannlíkt, at tann einstaki persónurin við gikt, fær tað betur kropsliga.

Eitt, sum eg mangan hoyri fólk við gikt siga er, at tey ganga túrar. Tá hugsi eg, at gongutúrar hava nógvar góðar ávirkanir. Hjarta- og lungafunktión kann betrast, um ein gongur við einum góðum tempo. Tað er eisini prógvað at heilin hevur sera gott av einum góðum gongu-túri, men gongutúrarnir eru ikki nokk, um tú ynskir, at kropsliga styrkin skal økjast. 

Styrkivenjing

Tað er sjálvdan at fólk uppfata styrkivenjing sum stuttlig venjing, men tá persónurin við gikt lærir um ágóðarnar, ið styrkivenjing kann hava, kann tann venjingin skjótt gerast berandi parturin av einari venjingarætlan. Eisini er tað sera skjótt at blíva sterkari fyrstu tíðina, tá ein byrjar uppá styrkivenjing, og hetta er eisini við til at byggja eina sunna og jaliga tilgongd til venjingina.

Tá hugsað verður um styrkivenjing, er tað eitt ótal av venjingarhættum, sum ein kann fara í gongd við. Venjast kann við hús, í klinikkini, ella í venjingarmiðstøð. Venjast kann við kropsvekt, lastikkum, venjingarmaskinum ella við leysum vektum; alt eftir hvat tann einstaki hevur hug til. Um ein skal byrja uppá styrkivenjing, viðmæla vit at ein venur 2 ferðir um vikuna, ið seinni kann økjast til 3 ferðir um vikuna.

Konditiónsvenjing 

Eyðkenni við konditiónsvenjing er, at hjarta og lungur skulu arbeiða harðari enn vanligt. Ágóðarnir við konditiónsvenjing eru m.a. sterkari hjarta og lungur, men eisini betri orka og betri hýri.

Dømir uppá konditiónsvenjing eru at ganga, súkkla, rógva, svimja, ja “you name it”. Ein kann venja konditiónsvenjing fleiri ferðir um vikuna. Eitt sera gott mál at seta sær er t.d. 150 minuttirs konditiónsvenjing um vikuna, men er tað órealistiskt, skal ein seta sær lægri mál. Eitt sindur av venjing er nógv betur enn ongin venjing.

Her eru nakrir ágóðar, sum styrki- og konditiónsvenjing kann hava:
1) Styrkja vøddar kring liðirnar
2) Styrkja beinagrind
3) Betri orku
4) Betri svøvn
5) Betri balansu
6) Betri hýrur

Fyri at taka samanum…

Um tú hevur liðagikt, og livur við máttloysi og pínu, merkir tað ikki at tú skal fella í fátt. Hevur tú avbjóðingar við at koma í gongd við at venja, er hjálp at heinta. Tú kann fáa góða vegleiðing til hvørjar venjingar tú skal gera og hvussu hart tað skal vera. Endamálið við einari venjingar-ætlan er ikki at tú skal vera ”body-buildari” ella renna eitt maraton, men heldur at tú likamliga skal vera so lítið ávirkað/ur av tínari kronisku sjúku sum til ber. Í NB Fysioterapi hava vit sera góðar umstøður til at individualisera eina venjingar-ætlan, soleiðis at tú kann venja rætt og støðugt, og harvið optimera tína likamligu heilsu, samstundis við at tú hevur liðagikt.

Samla undirskriftir í fýra dagar afturat

Samla undirskriftir í fýra dagar afturat

Seinastu tíðina hevur Giktafelag Føroya innsamlað undirskriftir, um at fáa giktalækna Pero Soré aftur í starv, so vit aftur fáa tveir fastar giktalæknar í Føroyum. Hetta tí at vit kunnu staðfesta, at konsulentskipanin, sum sjúkrahúsleiðslan hevur sett í verk, als ikki virkar á einum nøktandi støði. Vit hava verið í samband við heilt nógv fólk, sum kenna seg ótrygga við støðuna, hava havt ringar royndir við skipanini og sum eisini á annan hátt hava funnist at skipanini. Fleiri greinir eru eftir hondini skrivaðar um evni, og til ber at lesa hesar á heimasíðu felagsins og á facebook.

Føroyska giktaøkið hevur í nógv ár havt tann sama giktalæknan virkandi á økinum, sum nú ikki er í starvi longur á Landssjúkrahúsinum. Fyri nøkrum árum síðani, legðist ein giktalækni afturat, og í nøkur ár var giktaøkið í góðum hondum, við tveimum virkandi giktalæknum, sum samstundis merkti, at tann konsulentskipanin, sum hevði virka á økinum, tá bert ein giktalækni var, bleiv støðgað.

Men í dag standa vit aftur í somu støðu, sum áðrenn tað blivu tveir giktalæknar, tó við hinum giktalæknanum. Giktalæknin, sum vit við undirskriftainnsamlingini stuðla, vil fegin sleppa aftur til arbeiðis sum serlækni innan gikt, men sleppir ikki, tí leiðslan á Landssjúkrahúsinum ikki loyvir tí. Avleiðingin er eitt vánaligt viðgerðartilboð, sum setir nógvar giktasjúklingar í klemmu.

Við at skriva undir innsamlingina, kanst tú stuðla giktafelagnum og teimum giktraktu borgarum, sum hava mist sín lækna, og nú skulu dúva uppá útlendskar konsulentar, sum ikki kenna sjúklingin.

Eitt prinsippmál, sum snýr seg um konsulentar

Undirskriftainnsamlingin, um at seta giktalæknan aftur í starv, snýr seg um eitt giktaøki, sum við einari kosulentskipan er nógv versnað, og sum gongur út yvir ta viðgerð, sum giktasjúklingar fáa. Hetta er altso ein spurningur um, hvørs vit skulu hava tveir fastar giktalæknar, ella um vit skulu hava ein fastan giktalækna, við supplerandi læknum, sum ikki eru tilknýttir økinum ella sjúklingunum. Innsavningin snýr seg sostatt ikki um at seta tveir giktalæknar upp ímóti hvørjum øðrum, tí tann giktalæknin, sum enn virkar á økinum, er eisini sera týdningarmikil fyri góðskuna í viðgerðini á Landssjúkrahúsinum. Her kunnu vit staðfesta, at óansæð hvør av giktalæknunum tað er, sum ikki sleppur at virka sum giktalækni, so vil Giktagelag Føroya stuðla tí læknanum, tí tað í síðsta enda rakar sjúklingin. Giktafelag Føroya vil til eina og hvørja tí virka fyri, at fleiri staðbundnir giktalæknar eru, heldur enn at føroyska giktaøkið verður latið upp í hendurnar á læknum, sum ikki eru á staðnum.

Samla undirskriftir í fýra dagar afturat

Undirskriftainnsamlingin, sum enn liggur tøk á netinum, endar týskvøldið 6. juni á miðnátt, og verður síðan handað landsstýriskvinnuni í Heilsumálum, Margit Stórá. Undirskriftainnsamlingin er stostatt enn opin, og til ber at gera sína undirskrift galdandi við at fylgja leinkinum, sum er hjálagt her: Setið giktalæknan aftur í starv!

Giktafelag Føroya

Undirskriftainnsamling: Setið giktalæknan í starv aftur

Undirskriftainsamling: Setið giktalæknan aftur í starv

Síðan áður virkandi giktalækni, Pero Soré, ikki hevur verið í starvi á Landssjúkrahúsinum, hevur tað føroyska giktaøkið staðið í hóttafalli.

Hetta er heilt greitt, tí síðan uppsøgnina, hava eitt ótal av ørkymlaðum giktasjúklingum vent sær til okkum, summi í svárari neyð, tí tey ikki sleppa framat einum lækna, eru sett á annan heilivág ella hava havt eitt keðiligt upplivilsi við einum konsulenti, við meira. Rætt og slætt hava vit ongantíð áður sæð eina slíka ónøgd og ótryggleika ímillum sjúklingar, sum vit síggja í hesum málinum. Hetta rakar heilt nógvar sjúklingar, og harvið eisini teirra avvarðandi.

Konsulentskipanin, sum er sett í verk, riggar ikki. Tað kunnu vit staðfesta, tí hon 

  • økir um bíðitíðina at sleppa framat giktalækna
  • skapar ójøvn tilboð millum giktasjúklingar, har summi hava rætt til ein fastan giktalækna, meðan onnur ikki hava
  • fevnir um giktalæknar, sum ikki kenna sjúklingin
  • fevnir um giktalæknar, sum eru skiftandi, og harvið heldur ikki koma at kenna sjúklingin
  • fevnir um giktalæknar, sum ikki kenna tað føroyska giktaøkið, og hvussu veðurlag o.a. ávirkar giktina
  • gevur minni læknaliga viðgerð fyri ein størri kostnað

Umframt trupulleikarnir við konsulentunum, hava vit sæð broytingar í mannagongdum innanhýysis á landssjúkrahúsinum, sum eru íkomnar eftir at Pero Soré er farin. Hetta hevur ávirka bæði tann heilivág, sum giktasjúklingar fáa, og klimaviðgerðina, sum brádliga bara varð avtikin.

Giktafelagið hevur fleiri ferð víst á trupulleikarnar við konsulentskipanini, heilivágnum og viðgerðini, bæði fyri leiðsluna á Landssjúkrahúsinum og fyri Heilsumálaráðnum, men her tykist ikki at vera nøkur broyting at síggja, hóast giktalæknin sjálvur ynskir at sleppa aftur til arbeiðis.

Sostatt hava vit bæði ein trupulleika, og eina loysn, men í vegin stendur ein leiðsla og ein myndugleiki, sum ikki vil brúka loysnina uppá trupulleikan!

Giktafelag Føroya biður tí samhaldsføstu Føroyar um hjálp í eini roynd at tryggja virðiliga viðferð av hesum menniskjum, ið øll hvønn dag liva við pínu og tarni av hesi varandi sjúku.

Hjálpina veita tit við at undirskriva her, og vátta, at tit vilja hava giktalækna Pero Soré aftur í starv. Standa vit ikki saman um hetta, verða tað giktasjúklingarnir, ið gjalda prísin. 

Stóra tøkk fyri stuðulin.

 

https://www.skrivunder.net/seti_giktalaknan_aftur_i_starv?u=8760019&fbclid=IwAR0UUw1WHkJVOxfHHffl2rlIKLetQCi6w64_E4O7k4FfgHm2jjC_H34t1Xo